ΓΩΝΙΕΣ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ - ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Οι Γωνίες (ή Γωνιές) είναι χωριό της επαρχίας Μαλεβιζίου, με 526 κατοίκους το 2001. Με το Νόμο Καποδίστρια υπήχθη στο Δήμο Τυλίσου του νομού Ηρακλείου. Αποτελεί επίσης ξεχωριστό Δημοτικό διαμέρισμα, με μοναδικό οικισμό το ίδιο το χωριό. Βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες του Ψηλορείτη στο βάθος κοιλάδας, ανατολικά του υψώματος Φιλιόρημος (υψ. 797 μ.) και μεταξύ των λόφων Πούπα και Ανεμόπρινος, και από τη θέση αυτή έλαβε την ονομασία του, στο 26ο χλμ. προς Ανώγεια Μυλοποτάμου. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και με την κτηνοτροφία. Επίσης, υφαίνονται μάλλινα υφαντά. Στο χωριό υπάρχουν μεταξύ άλλων αγροτικό ιατρείο, Δημοτικό Σχολείο, αστυνομικός σταθμός, ταχυδρομείο και πολιτιστικός σύλλογος. Παράγονται γαλακτοκομικά προϊόντα. Υπάρχει ο ναός του Αγίου Δημητρίου και ένας άλλος παλαιός ναός, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, με ξυλόγλυπτο τέμπλο και με τοιχογραφίες

Το χωριό αναφέρεται το 1583 Gognés με 245 κατοίκους, το 1671 Gonyes με 42 χαράτσα και το 1881 Γωνιές με 344 κατοίκους
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ο οικισμός ήταν έδρα των επαναστατών και πολλές φορές καταστράφηκε από τους Τούρκους. Το 1830 στη θέση Έβδομο σφαγιάστηκαν 74 κάτοικοι. Στη διάρκεια της Επανάστασης του 1866 στον οικισμό είχε την έδρα της η Επιτροπή Ανατολικής Κρήτης με επικεφαλής τον ηγούμενο της μονής Ιερουσαλήμ Μαλεβιζίου, Μελέτιο Καλησπεράκη.

Ήταν τόπος καταγωγής του χαΐνη Μιχαήλ Καλησπεράκη ή Βλάχου, ανεψιού του παραπάνω ηγουμένου. Αυτός συνελήφθη έπειτα από προδοσία και αποκεφαλίστηκε , έπειτα από βασανιστήρια στη σημερινή πλατεία του Νικηφόρου Φωκά του Ηρακλείου, στις 16 Φεβρουαρίου του 1857 Μάλιστα, το κρησφύγετό του ήταν σπηλιά, που βρίσκεται στο Γωνιανό Φαράγγι. Σήμερα είναι γνωστή ως του Καλησπέρα ο σπήλιος.
Στην κορυφή του υψώματος Φιλιόρημος ανακαλύφθηκε τελευταία ιερό κορυφής, που χρονολογείται από τη Μεσομινωική Εποχή και αποτελείται από δύο συνεχόμενα δωμάτια. Βρέθηκαν ειδώλια και ζώδια. Στη θέση Κορφή της Κεριάς βρέθηκε χάλκινο ειδώλιο. Στον Άγιο Αντώνιο υπήρχε πιθανότατα πρωτομινωικός ή μεσομινωικός οικισμός.

Εξάλλου, στη θέση Σκλαβόκαμπος αποκαλύφθηκε από το Μαρινάτο (1930) κατά τη διάνοιξη δρόμου μινωικό μέγαρο, που χρονολογούνταν από την Υστερομινωική Περίοδο. Οι Γερμανοί το κατέστρεψαν ολοσχερώς και δε σώζονται σήμερα παρά ελάχιστα ίχνη. Από το μέγαρο μπορεί κανείς να δει τη στενόμακρη κοιλάδα του Σκλαβόκαμπου. Η κοιλάδα ονομάστηκε έτσι επειδή, σύμφωνα με την παράδοση, κατά τις κρητικές επαναστάσεις σκλαβώθηκαν εκεί διαδοχικά επτά Τούρκοι πασάδες)